Soğuk iş çelikleri, özellikle kesici takımlar, kalıplar ve aşındırıcı yüzeyler gibi uygulamalarda kullanılır. Bu çeliklerin paslanma direnci ve aşınma dayanıklılığı, uygulama alanlarına göre değişiklik gösterir. İşte, soğuk iş çeliklerinin en iyiden en düşüke doğru sıralaması, kimyasal içerik, özellikler, kullanım alanı ve paslanma direnci açısından:
1. M2 Çeliği (High-Speed Steel – HSS)
İçindekiler
- Kimyasal İçerik: Yüksek miktarda molibden, wolfram ve vanadyum içerir.
- Özellikler: Yüksek hızda kesme işlemlerine dayanıklı, mükemmel ısıl dayanıklılık, yüksek sertlik (65-70 HRC) ve yüksek hızda kesme performansı sağlar.
- Kullanım Alanı: Yüksek hızda kesici takımlar, matkap uçları, testere bıçakları gibi uygulamalarda kullanılır.
- Paslanma Durumu: Yüksek paslanma direncine sahip olmakla birlikte, koruma gerektiren koşullarda kullanılması tavsiye edilir.
- Özet: Yüksek hızda kesme performansı ve dayanıklılık sağlar, ancak dikkatli bakım gerektirir.
2. D2 Çeliği
- Kimyasal İçerik: Yüksek karbon ve krom içeriği ile bilinir.
- Özellikler: Yüksek aşınma direnci, yüksek sertlik (58-62 HRC), dayanıklı ve paslanmaya karşı dirençlidir.
- Kullanım Alanı: Kesici takımlar, matkap uçları, kesme bıçakları, kalıplar gibi aşındırıcı yüzeylerde kullanılır.
- Paslanma Durumu: Yüksek krom içeriği sayesinde iyi paslanma direnci sağlar, ancak nemli ortamlar ve uzun süre suya maruz kalma durumunda dikkat edilmelidir.
- Özet: Paslanma direnci yüksek olup, aşındırıcı koşullarda mükemmel performans gösterir.
3. S7 Çeliği
- Kimyasal İçerik: Yüksek karbon, vanadyum içerir.
- Özellikler: Yüksek darbelere dayanıklılık, yüksek sertlik (50-60 HRC), şok dayanıklılığı ve ısıl dayanıklılık sağlar.
- Kullanım Alanı: Şok yüklerine dayanıklı aletler, darbeye maruz kalan kesici takımlar.
- Paslanma Durumu: Orta düzeyde paslanma direnci vardır, ancak özellikle nemli ortamda korozyon riski taşıyabilir.
- Özet: Darbelere dayanıklı ve şok yüklerine karşı dayanıklı aletlerde kullanılır. Paslanma riski bulunabilir.
4. D3 Çeliği
- Kimyasal İçerik: Yüksek karbon ve krom içeriği.
- Özellikler: Yüksek sertlik (62-64 HRC), çok iyi aşınma direnci.
- Kullanım Alanı: Kesici takımlar, zımbalar, matkap uçları, aşındırıcı kalıplar.
- Paslanma Durumu: Yüksek krom içeriği ile paslanmaya dayanıklıdır, ancak uzun süre nemli ortamda bırakıldığında dikkat edilmesi gerekir.
- Özet: Aşınmaya dayanıklı ve sert bir çelik olup, dikkatli bakım gerektirir.
5. V2 Çeliği
- Kimyasal İçerik: Vanadyum ve karbon içerir.
- Özellikler: İyi aşınma direnci ve sertlik, orta seviyede işlenebilirlik.
- Kullanım Alanı: Kalıplar, kesici aletler, zımbalar gibi orta seviyede dayanıklılık gerektiren uygulamalarda kullanılır.
- Paslanma Durumu: Orta düzeyde paslanma direnci sağlar, ancak nemli ortamda dikkat edilmelidir.
- Özet: Orta seviyede aşınma direnci ve paslanma direnci sunar, nemli koşullarda dikkat edilmesi gereklidir.
6. A2 Çeliği
- Kimyasal İçerik: Orta seviyede karbon ve krom içeriği.
- Özellikler: İyi işlenebilirlik ve sertleşebilirlik, orta derecede aşınma direnci (45-55 HRC).
- Kullanım Alanı: Kesici takımlar, matkap uçları, kesme bıçakları, kalıplar gibi uygulamalarda kullanılır.
- Paslanma Durumu: Orta düzeyde paslanma direnci sağlar.
- Özet: İyi işlenebilirlik ve sertleşebilirlik ile orta düzey dayanıklılık sağlar.
7. O1 Çeliği
- Kimyasal İçerik: Düşük karbon içeriği ile yaklaşık %1.5 mangan ve %0.5 krom içerir.
- Özellikler: Orta düzeyde sertlik (45-60 HRC), iyi sertleşebilirlik ve işlenebilirlik, orta dereceli aşınma direnci.
- Kullanım Alanı: Kesici takımlar, bıçaklar, kalıplar, zımbalar gibi uygulamalarda kullanılır.
- Paslanma Durumu: Düşük paslanma direnci vardır, nemli ortamlardan kaçınılmalıdır.
- Özet: Orta düzey dayanıklılık ve işlenebilirlik sunar. Paslanma riski vardır.
8. L6 Çeliği
- Kimyasal İçerik: Yüksek karbon ve nikkel içerir.
- Özellikler: Yüksek aşınma direnci, yüksek darbe dayanıklılığı, sertlik.
- Kullanım Alanı: Kalıplar, aşındırıcı yüzeyler, yüksek darbe gücü gerektiren parçalar.
- Paslanma Durumu: Düşük paslanma direnci ile nemli ortamda dikkat edilmelidir.
- Özet: Yüksek darbe dayanıklılığı sağlar, ancak paslanma riski bulunabilir.
9. P2 Çeliği
- Kimyasal İçerik: Genellikle daha düşük karbon ve krom içeriğiyle tanınır.
- Özellikler: Orta derecede aşınma direnci ve sertlik (55-58 HRC), daha düşük paslanma direnci ve dayanıklılık.
- Kullanım Alanı: Orta düzeyde kesme işlemleri ve soğuk iş uygulamaları.
- Paslanma Durumu: Düşük paslanma direnci vardır, özellikle nemli ortamda dikkat edilmelidir.
- Özet: Düşük sertlik ve aşınma direnci, orta düzey uygulamalar için yeterlidir.
Özet
- M2 Çeliği, yüksek hızda kesme işlemleri ve kesici takımlar için en dayanıklı çelik türüdür ve yüksek hızda kesme performansı sunar.
- D2 Çeliği, yüksek aşınma direnci ve sertlik ile en çok tercih edilen kesici takımlar ve matkap uçları için ideal bir seçimdir.
- S7 ve D3 Çelikleri, darbe dayanıklılığı ve şok yüklerine karşı dayanıklı aletler için uygundur.
- V2 ve A2 Çelikleri, genellikle orta düzeyde aşınma direnci gerektiren uygulamalar için kullanılır.
- O1 Çeliği ve L6 Çeliği, daha hafif işlerde ve orta seviyede dayanıklılık gerektiren uygulamalarda tercih edilir.
- P2 Çeliği, diğer çeliklere göre daha düşük sertlik ve aşınma direncine sahiptir, orta düzey uygulamalar için uygundur.
Bu sıralama, soğuk iş çeliklerinin performans, aşınma direnci, paslanma riski ve kullanım alanları dikkate alınarak yapılmıştır.